نوروزی خوانی

 نوروزی خوانی نوعی خبر رسانی و آگاهی مردم از فرارسی بهار نوروز باستانی و عید ملی ایران است که از دیر بازبه عنوان مراسم پیش از نوروز در گیلان شناخته شده است .زمان آمدن نوروزی خوانها از اول اسفند ماه تا شب تحویل سال نو ست . در گذشته نوروزی خوانی در سایر ایام سال به مرثیه خوانی ، شبیه خوانی و تعزیه خوانی نیز می پرداختند . در گروه نوروزی خوانی یک نفر مجرب تر که اشعار اصلی را از برداشت سر خوان محسوب میشدو نوروز خوانی با صدای اوآغاز میشد . در پایان نوروز خوانی از سوی صاحبخانه هدایایی شامل برنج ، تخم مرغ ، چای ، وجه نقد یا چیزهای دیگر به نوروزی خوانان داده میشد . هر چه در زمان نوروز خوانی به تحویل سال نزدیک تر بوده معمولاً هدایای پرداخت نیز ارزشمند تر و قیمتی تر میشد .

     چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری در صومعه سرا و گیلان نیز همانند سایر نقاط ایران یکی از پرشور ترین آئین های مرتبط با نوروزی بوده است که افراد محلی به آن گلی گلی چهارشنبه یا کولی کولی چهارشنبه نیز می گویند . در شب چهارشنبه سوری هفت پشته کاه وکلش فراهم می نمودند و هنگام غروب آن را آتش می زدند و از روی آن می پریدند و اشعار محلی می خواندند و بعد از آتش بازی طبق رسمی قدیمی تمامی اهالی هر پیر و جوان در آن شرکت می نمودند و بعد از آتش بازی طبق رسمی قدیمی بر سر سفره شام که معمولاً سبزی پلو با ماهی ، کوکوسبزی یا ترش تره بوده گرد می آمدند .

     مراسم سال تحویل

پیش از آن که لحظه تحویل سال فرا برسد آب خوردن موجود در خانه را بیرون می برند و در حیاط خانه یا در رودخانه می ریختند و به جایش از چشمه یا چاه خانه آب تازه می کشیدند و بر دیوار خانه می چکاندند و این عمل را سبب تندرستی در در سراسر سال تازه می دانستند . در لحظه های نزدیک به تازه شدن سال همه اعضای خانواده در خانه گرد می آمدند و ماندن در جایی غیر از منزل را سبب آوارگی در طول سال می دانستند . نوپوشی ، شادمانی ، داشتن پول و سکه تازه در دست یا جیب ، نظر کردن به آب و آیینه و سبزه و گل ، با ملاطفت و مهربانی سخن گفتن ، خوردن عسل و شکر و شیرینی و دیگران را دلگرم و امید وار کردن ، دست کشیدن بر پشت چهارپایان و برنج و آذوقه خانه در لحظه تحویل سال را مبارک می پندارند . بیدار بودن در لحظه تحویل سال حتی اگر در نیمه شب اتفاق بیفتد سبب بیداری و هوشیاری و دل آگاهی در سراسر سال تازه می پندارند ودر خواب بودن را موجب خمودگی و کاهلی از این رو حتی خرد سالان و کهن سالان را هم در لحظه تحویل سال بیدار می نمودند .در آستانه ی تحویل سال به بقاع متبرکه می رفتند و ازآنجایی که حریم بقه ها گورستان افراد در گذشته نیز بوده به فاتحه اهل قبور می پرداختند حتی خانواده های لحظه تحویل سال را برسد مزار عزیز تان در گذشته خود گرامی می داشتند .

    خوراک نوروزی

پخت انواع شیرینی ، حلوا ونان نوروزی نیز جز سنن بسیار قدیمی این منطقه است . پختن حلوا های نوروزی که نماد و نشانی از شیرین کامی و خوشبختی است و برشته کردن آجیل خانگی که در حد فاصل چهارشنبه سوری تا تحویل سال صورت می گرفت . مایه اصلی این حلواها وشیرینی ها دوشاب انگور ، آرد برنج و گندم ، گیاهان محلی و خودرو ، مغز گردو ، کنجد ، انواع روغن حیوانی ، کره ، شیر، تخم مرغ ، و....بود. پختن نان نوروزی که از تبرک و تقدس خاصی بر خوردار است بود با همراهی و یاوری زنان خویشاوند صورت می گرفت و هر چند خانواده برای پختن آنها به نوبت به یکدیگر یاری می دادند حتی آردها و دوشاب های مورد نیاز پخت شیرینی و حلوا و نان را نیز افراد خانواده و با وسائل سنتی تولید می نمودند.آجیل نوروزی نیز در روستاها هیچگاه از بازار  شهر خریداری نمیشد و نرا روز چهارشنبه سوری برشته می نمودند . اجرای این آجیل نیز معمولاً از تخم صیفی مصرف شده ودر طول سال ( خربزه ، کدو ، طالبی ، هندوانه و....) دانه های بلال ، نخود و عدس تشکیل می شد که پس از خیس خوردن آماده برشته کردن میشد .

    عروسه گولی

این مراسم یکی از آئین های نمایشی شناخته شده سنتی است که در روستای های مختلف در مدت متفاوت از یک هفته تا یک ماه مانده به عید آغاز میشد . در این نمایش گروه برگزار کننده غروب دم از خانه ای به خانه دیگر می رفتند و در حیاط و فضای باز جلوی خانه برنامه خود را اجرا می نمودند .اعضای اصلی این نمایش عبارتند از سر خوان ، کاس خانم ، پیر بابا ، غول ، کترازن ، دیاره زن ، و اگیر کونان ، محافظ عروس ، کولبارکش و... موضوع این نمایش آئینی رقابت بین دو نفر برای ازدواج با ناز خانم و نوع مبارزه آنان کشتی پهلوانی است . پس از خاتمه نمایش ساکنین منازل اطراف محل اجرا به اجرا کنندگان حبوبات ، برنج ، تخم مرغ و... بعنوان هدیه تقدیم می کنند.

     سیزده به در 

در مناطق مختلف شهرستان مکانهای سر سبزی در کنار رود خانه ها و آبهای جاری قرار دارد که مردم اصطلاح سیزده خود را در آنجا به در می نمایند .در گذشته سیزده بدر بهانه ای برای همدلی اهالی روستا با یکدیگر و حتی در مواقعی پذیرایی از اهالی در سیزده به در بر عهده کدخدای روستا قرار داده می شد . خوردن کاهو و سه کنجبین از رسوم متداول در روز سیزده به در است و اگر چیزی از حلوا ، شیرینی ، نان و آجیل نوروزی باقی مانده باشد همه را در این روزه همراه خود  به طبیعت برده و مصرف می کنند تا چیزی از آن برای روز بعد از سیزده و فروردین باقی نماند . و سرانجام از سحرگاه چهاردهمین روز سال ونو همه چیز به روال عادی خود بر می گردد. کشاورزان ، کارگران ، نوغان داران و... زندگی روزمره خود را با روحیه ای شاد و با امید آغاز می کنند به این آرزو که در تمای طول سال خوشبختی ، تندرستی شادمانی و روزی فراخ به آنها روی خوش نشان دهد .

http://sooma.blogfa.com/post-46.aspx